Werkdruk plus extra keuzebudget betekent meer roosterzorgen
Meer keuzebudget in de strijd tegen werkdruk, dat klinkt mooi. Maar bij de uitwerking van deze cao-afspraak in het voortgezet onderwijs kan de mr in een lastig parket raken, waarschuwt AOb-trainer Floris IJsendorn: “Het gaat om een werkweek flexibele vrije tijd per persoon.”
Van de 1659 uur in een voltijds werkjaar staat een leraar in het voortgezet onderwijs er 750 voor de klas. Met voor- en nawerk plus overige taken is de werkdruk groot en zo verscheen enkele jaren geleden de 50 uur persoonlijk keuzebudget: naar eigen inzicht te besteden aan vrije tijd of ‘lucht’ in het takenpakket.
Teams en bestuurders moesten daardoor keuzes maken: meer personeel, minder lessen of taken schrappen bijvoorbeeld. De gevolgen vielen mee: veel leraren kozen voor verlofsparen.
De cao vo 2022 heeft opnieuw gevolgen voor de balans tussen lesuren, taken en individueel keuzebudget. Tegen de nog altijd hoge werkdruk komt er 40 uur bij het individuele keuzebudget en 16 uur bovenop de uren voor professionalisering. Verlofsparen is geen recht meer, het doel blijft minder inzetbare uren per persoon. Dat zou kunnen leiden tot een tussentijdse aanpassing van formatieplan en taakbeleid, met een rol voor de mr. Extra complicatie: er komt over de eerste helft van dit jaar nog eens 175 miljoen als eenmalige nabetaling, wat neerkomt op weer 23 uur per leraar.
De school kan de vermindering in theorie compenseren met extra personeel uit de 300 miljoen werkdrukmiddelen van het Onderwijsakkoord. “Maar er is geen teamleider die aan mensen kan komen om die uren over te nemen”, krijgt IJsendorn tijdens zijn mr-trainingen te horen. “En de formatie voor dit schooljaar staat allang vast.”
Liever tijd dan geld
De cao-onderhandelaars vangen dit op met een overgangsregeling: in het lopende schooljaar mogen leraren de extra 40 uur uit laten betalen zodat hun inzet nog even onveranderd blijft. Maar zo’n bonus staat niet op ieders wensenlijstje. “De mr-leden die ik spreek krijgen ook de vraag wat ze kunnen doen voor collega’s die liever meer tijd willen dan geld.”
Wat doen scholen als leerkrachten de uren willen opnemen voor verlof? Nieuw personeel is er niet, de meeste collega’s kunnen er geen werk bij hebben. De ene school mikt op uitbetaling, de andere overweegt het onderwijsaanbod op de schop te nemen. IJsendorn: “Bijvoorbeeld via keuzewerktijd, waar leerlingen onder toezicht zelf aan de slag moeten. Volgens de Europese normen zijn minder lesuren geen probleem, maar intussen verwachten ouders en leerlingen wel heel veel van het Nederlandse onderwijs. Wat er allemaal moet gebeuren op school wordt complexer en tegelijkertijd is er minder tijd om dat te doen.”
De meeste leraren zullen uit solidariteit met leerlingen en collega’s kiezen voor uitbetaling nu dat als overgangsmaatregel kan, verwacht IJsendorn, maar dat komt neer op uitstel van het probleem. “Volgend voorjaar zullen we rekening moeten houden met minder inzetbaarheid in het aantal lesuren en in het taakbeleid, want ook dan staan er niet genoeg mensen te springen om in het onderwijs te komen werken. Opnieuw moeten we met minder tijd en minder mensen een goed onderwijsaanbod voor elkaar krijgen.”
Maatwerk
De inrichting van het individuele keuzebudget is geen mr-zaak, benadrukt de AOb-trainer. “Het gaat om maatwerk waardoor collega’s nieuwe mogelijkheden krijgen om werk en zorgtaken te combineren. Dat is een goede zaak, maar je krijgt gaten in het rooster. Moeten de andere leraren die dichtlopen of is lesuitval een optie?”
Over zulke keuzes kan de mr wel spreken. “Zet het bestuur aan het werk om met een goed plan te komen zodat de werklast van andere collega’s niet omhoog gaat. Denk eraan dat het ook mogelijk is dit keuzebudget in te zetten voor hogere pensioenaanspraken of kinderopvangkosten. Sowieso geeft de cao alle ruimte voor individuele afspraken tussen werkgever en werknemer, ook over verlofsparen en over uitbetaling. Als je het individueel eens bent met je leidinggevende, mag er veel. Laat je dus als mr in elk geval niet voor het karretje spannen van een generiek beleid dat voor iedereen zou gelden.”
FAQ en de cao-tekst
www.aob.nl/cao-en-salaris/voortgezet-onderwijs/
