'School niet te snel sluiten'
Jet Schuijt is voorzitter van de Stichting Behoud Kleine Scholen. Eind 2018 riep zij in regionale kranten medezeggenschapsraden op om zich niet te laten overdonderen door een voornemen tot fusie of sluiting van een kleine school.
Medezeggenschapsraden spelen een belangrijke rol als er een plan ligt voor fusie of sluiting van een school, benadrukt Schuijt. De mr heeft instemmingsrecht bij een voornemen tot fusie en adviesrecht bij een voorstel tot opheffing. Vaak stemmen medezeggenschappers veel te snel in met een voorstel van het bestuur, omdat ze denken dat er geen andere optie meer is.
Onzin, zegt de voorzitter van de stichting Behoud Kleine Scholen. “Schakel deskundigheid in. Er zijn vaak meer mogelijkheden dan je denkt.”
Schuijt kent de problematiek uit eigen ervaring. Zij woont in Wapse (Drenthe, ongeveer 600 inwoners), heeft vijf kinderen, drie zitten er nog op de basisschool in het dorp. Een paar jaar geleden maakte het bestuur het voornemen bekend dat Wapse haar enige basisschool kwijt zou raken. Te weinig leerlingen, een fusie zou onvermijdelijk zijn.
Er zijn vaak meer mogelijkheden dan je denkt
Het dorp stond op z’n kop, kijkt Schuijt terug. Sluiting van de school was natuurlijk naar voor kinderen, ouders en leerkrachten, het zou ook consequenties hebben voor het dorpshuis, dat inkomsten genereerde door verhuur van gymzaal, buitenschoolse opvang en peuterspeelzaal. “Die voorzieningen zouden ook uit ons dorp verdwijnen, was de angst.”
De bezwaren kwamen zeker niet alleen van de ouders met jonge kinderen, zegt Schuijt. Het was een breed gedragen protest. Er kwam een werkgroep, een nieuwe mr, er werd expertise van buiten ingeschakeld en uiteindelijk stemde de nieuwe mr niet in.
Hoe staat het er nu voor? “Het gaat goed met de school. Er zijn ongeveer 43 leerlingen, twee fulltime leerkrachten en een fulltime onderwijsassistent.”
Verdiep je als mr in de problematiek als er een voornemen is tot sluiting of fusie, zegt Schuijt. "Laat je in elk geval goed informeren. Zodat je weet wat het beste scenario is." In Wapse was behoud van de school het beste scenario voor het dorp, vond de werkgroep van inwoners. Sluiting zou veel consequenties hebben, bijvoorbeeld ook voor het voortbestaan van het dorpshuis en de gymnastiekzaal, het dorp zou ‘uit elkaar vallen’, was de angst. Ook omdat sommige kinderen waarschijnlijk naar Vledder op school zouden gaan en anderen naar Diever.
Nadat de mr geen instemming had gegeven aan het voornemen om te fuseren, ging ook het bestuur zich weer op de toekomst richten. Schuijt: “Er is destijds goed nagedacht over de vraag: hoe kunnen we onze school dan toekomstbestendig maken?” Samen met het team, ouders en leerlingen werd uiteindelijk gekozen voor een nieuw onderwijsconcept, met minder klassikaal/groepsgewijze lessen, maar persoonlijker onderwijs voor elk kind met als motto: ‘Persoonlijk onderwijs start vanuit talent’. Schuijt: “De klassen zijn losgelaten, we hebben nu twee basisgroepen. Leerkrachten zijn meer coaches.”
Rondkijken
Er zijn honderden scholen in Nederland die er nu voorstaan zoals Wapse een paar jaar geleden. Bijna 1000 basisscholen in Nederland hebben minder dan 145 leerlingen en staan daarom als ‘kleine school’ in de boeken. Het gaat niet alleen om scholen op het platteland: ook in vergrijzende wijken in de Randstad lopen basisscholen hard leeg. Dat vraagt veel van de betrokken medezeggenschapsraden, vindt de Stichting Behoud Kleine Scholen.
Het eerste advies: zorg dat je als mr weet hoe het ervoor staat op jóuw school, zodat je er niet door wordt overvallen. “Mr-leden hebben hier natuurlijk niet dagelijks mee te maken dus wij adviseren: schakel deskundigheid in, laat je informeren. Je hoeft niet per se de school te behouden, maar zorg dat iedereen wel goed is geïnformeerd. Ouders worden nu vaak heel laat bij zo’n voornemen betrokken. Dan gaan die vaak ook meteen al rondkijken: waar kan mijn kind dán naartoe? En ken je positie: als je als mr niet wilt dat de school gaat fuseren, dan hoeft het dus ook niet.”
Zorg als oudergeleding dat je de personeelsgeleding een beetje buiten schot houdt
Minstens zo belangrijk: zet de argumenten voor en tegen op een rij, bijvoorbeeld met de voor- en nadelenkaart kleine scholen van De Argumentenfabriek. Voor de personeelsgeleding in de mr ligt het soms ingewikkeld, erkent Schuijt. “Zij kunnen zich onder druk gezet voelen door een bestuur: wat gebeurt er als ik tegen stem? Ben ik dan mijn baan kwijt?” Zorg als oudergeleding dat je de personeelsgeleding een beetje buiten schot houdt, adviseert Schuijt. “Als oudergeleding alleen kan je alleen ook deskundige hulp inschakelen.”
Medewerkers van de stichting komen op verzoek informatie geven, zowel over het juridische deel als de praktische kant. Minister Slob heeft bovendien onlangs weer extra geld toegezegd voor het behoud van kleine scholen: “Als de kwaliteit op orde is en je zit op de opheffingsnorm of erboven, dan kan je school worden behouden. Je krijgt echt voldoende geld uit Den Haag.”
Gemoedelijk
Zij kent toch ook de bekende bezwaren van een kleine school? “Het heeft altijd twee kanten. De spoeling is dunner, kinderen hebben minder vriendjes van hun eigen leeftijd om uit te kiezen. Het voordeel is dat ze heel makkelijk met kinderen van verschillende leeftijden optrekken.”
In Wapse stemt het resultaat tot tevredenheid, zegt Schuijt: “De sfeer is gemoedelijk, er wordt nauwelijks gepest op onze school. Voor leerkrachten kan het werken in combinatiegroepen zwaar zijn, maar iedereen is nu erg blij met dit nieuwe onderwijssysteem. Natuurlijk kleven er ook bezwaren aan een kleine school, maar je kunt er vaak ook wel wat aan doen. Uit onderzoek van Hans Luyten uit 2013 blijkt bovendien dat er op een kleine school aanzienlijk minder ziekteverzuim is onder leerkrachten dan op grote scholen. En in cognitieve leeropbrengsten is er ook geen verschil”
Wat adviseert zij mr’s die hier nu mee te maken krijgen? “Schakel deskundige hulp in, bel ons, kijk op onze site. Informeer iedereen, zeker ook ouders, dat zijn je klanten. Zonder ouders héb je helemaal geen school. En wat je ook doet, doorloop het proces zorgvuldig. En denk goed na hoe je je daarna als school kunt profileren om aantrekkelijk te blijven.”
Hoe zit het trouwens met de leerlingprognoses in Wapse? “Die zijn stabiel. Maar als er hier een huis te koop staat houden we het allemaal in de gaten: wie gaat er wonen, komt er een gezin met kinderen?”
