Ventilatie op school: wat is de rol van de mr?

Het gaat om veiligheid en gezondheid, van kinderen en personeel. Dus check als mr of de ventilatie op jouw school wel voldoet. ‘Geen geld’ telt niet als reden om slechte luchtkwaliteit te laten bestaan.

Tekst Anka van Voorthuijsen - 4 december 2021 - 5 Minuten om te lezen

Welk lokaal je ook binnenkomt op een willekeurige school: er staat altijd wel een raam open. Dat wordt behoorlijk fris in herfst en winter, maar goed ventileren is belangrijk om coronabesmettingen zoveel mogelijk te voorkomen. Hercirculatie van lucht via een mechanisch systeem is vaak niet voldoende, het gaat om aanvoer van verse lucht. De RIVM-website meldt dat besmetting ook kan plaatsvinden via virusdeeltjes die in de kleine druppeltjes (aerosolen) een grotere afstand kunnen afleggen. “Bijvoorbeeld in ruimtes waar geen of weinig ventilatie is en/of veel mensen vooral voor een langere tijd, bij elkaar zijn.” Dat is natuurlijk bij uitstek het geval in het onderwijs.

De kwaliteit van het binnenklimaat is te beoordelen met een CO2-meter. Slaat die rood uit dan is het devies: klas verlaten, raam open en de groep bijvoorbeeld halveren. Dat gebeurt lang niet altijd overal, weet iedereen die weleens in een schoolgebouw komt.

Risico’s en maatregelen

Duidelijke normen voor de zogeheten luchtverversingsgraad staan in het Bouwbesluit. De grenswaarde voor schoolgebouwen die voor 2012 zijn gebouwd is maximaal 1200 CO2-deeltjes per miljoen. Voor nieuwere gebouwen geldt een strengere norm: 950 ppm CO2. Diezelfde getallen staan ook in de Arbocatalogi voor primair en voortgezet onderwijs. Deskundigen vinden overigens dat scholen er goed aan doen om iets strenger te zijn met een absolute bovengrens van 800 ppm.

Schoolbesturen moeten op grond van de cao voldoen aan de Arbocatalogi. Daarnaast zegt de Arbowet dat elke werkgever uit het werk voortvloeiende risico’s voor de veiligheid en gezondheid van werknemers in kaart moet brengen en op basis daarvan maatregelen moet treffen: daarbij gaat het om de zogeheten risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E). Dat geldt ook voor de adviezen en maatregelen die te maken hebben met Covid-19. De personeelsgeleding heeft instemmingsrecht op de uitvoering van de RI&E, en de maatregelen die nodig zijn. De hele mr heeft in het primair en voortgezet onderwijs instemmingsrecht bij maatregelen op het gebied van veiligheids- gezondheids- en welzijnsbeleid. De mr kan aandringen op onderzoek door deskundigen. En als dat onderzoek al heeft plaatsgevonden, dan kan de mr op grond van het informatierecht vragen naar de uitkomsten en eventuele aanbevelingen.

Sancties

Als medezeggenschapper moet je dus checken hoe het er op jouw school voor staat, adviseert Marcel Koning, beleidsadviseur medezeggenschap bij de Algemene Onderwijsbond. “Je bent als onderwijspersoneel ook medeverantwoordelijk voor de veiligheid/gezondheid van leerlingen. Als de normen structureel worden overschreden hoort een lokaal niet meer te worden gebruikt”, stelt hij. Smoezen aanvoeren en uitstel vragen deugen niet, vindt hij. “Geen geld hebben is geen excuus als het gaat om de veiligheid en gezondheid van het personeel en de leerlingen.”

In het bedrijfsleven gaan inspecteurs daar heel anders mee om, zegt Koning. “Er is jurisprudentie over een bedrijf dat het kantoormeubilair niet op orde had voor de werknemers. Toen werd gesteld: dat moet over een half jaar in orde zijn, anders volgen er sancties. Er gebeurde nog steeds niks want: ‘er was geen geld’. Toen stelde de rechter uiteindelijk; geen geld is geen reden. In het uiterste geval zou de consequentie zijn dat het bedrijf moest sluiten, was zijn conclusie. Je mag geen ‘ongezond’ bedrijf zijn.”

Mobiliseren

Het is voorstelbaar dat de Inspectie SZW (voorheen arbeidsinspectie) deze lijn ook bij scholen zal volgen. Maar in de praktijk komen de SZW-inspecteurs nauwelijks op scholen zolang er geen melding is van mr of vakbond. Wat te doen als het binnenklimaat op school niet aan de normen voldoet? Trek als personeel en mr aan de bel, adviseert de AOb. Informeer, betrek en mobiliseer je collega’s, en ook ouders/leerlingen: het gaat ook om hun gezondheid, of die van hun kinderen. Ga natuurlijk eerst naar de schoolleiding, desnoods vervolgens naar het bestuur. Als het allemaal tot niets leidt, kun je de vakbond inschakelen.
Als de mr een melding wil doen bij de inspectie, kan dat online via inspectieszw.nl/melden/corona. Marcel Koning: “Een werkgever móet zich aan de Arbowet houden! Misschien zit hij of zij zelf ver weg op een bestuurskantoor, maar niemand mag werken in een ongezond en schadelijk binnenklimaat.” En, voegt hij toe: dat een te hoge CO2-concentratie slecht is voor de gezondheid en leerprestaties, is dus al 15 jaar bekend. “Door corona is de urgentie aantoonbaar nog veel groter geworden om dit aan te pakken. Dus zit daar bovenop, als ouders en personeel in de mr. Dit is hét moment.”

Verduurzaming

Natuurlijk lijkt het logisch om een eventueel ventilatieprobleem mee te nemen in bijvoorbeeld een geplande en uitgebreidere verduurzamingsoperatie. Al even natuurlijk is dat nóg kostbaarder. “Dat zal vaak het antwoord zijn van een bestuurder: het probleem heeft de aandacht en zal worden meegenomen. Maar je moet nú aan de slag en zorgen dat de ventilatie op orde komt. Dat kan een tijdelijke oplossing zijn, maar die is wel nodig. In de bouw gaat een timmerman heus niet op een steiger staan die niet goed in elkaar zit. Dit gaat over veiligheid en gezondheid, de zorg daarvoor kun je niet op de lange baan schuiven. Als die meter rood uitslaat in jouw lokaal: weiger dan om daar te werken of halveer de groep. Maar doe íets.”

Van Frisse scholen tot SUViS

Dat goede ventilatie in een ruimte belangrijk is, was 15 jaar geleden óók al in het nieuws. Uit onderzoek bleek destijds dat een te hoge CO2-concentratie in klaslokalen docenten hoofdpijn bezorgde en dat leerlingen er suf van werden en slechter gingen presteren. Het was toen reden voor een actieprogramma vanuit de overheid: Frisse Scholen.

Natuurlijk verbeterde de situatie hier en daar, maar de coronapandemie maakte duidelijk dat veel scholen hun zaken absoluut nog niet op orde hebben. Goede ventilatie blijkt van groot belang bij de overdracht van het virus via aerosolen, dus is er nu weer een actieprogramma: de SUViS-regeling (specifieke uitkering ventilatie in scholen). Gemeenten kunnen subsidie aanvragen om het binnenklimaat in bestaande scholen te verbeteren. Besturen zelf moeten over het algemeen óók nog flink meebetalen, als ze het probleem willen tackelen. De regeling (dit is de tweede tranche) is open tot 31 januari 2022. Voor precieze voorwaarden zie: https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/suvis