Hoe verder na afgekapte fusie?
Na jaren samenwerking strandde een beoogde besturenfusie in het zicht van de haven in Spijkenisse. Wat nu? De ene gmr is bedroefd, de andere zwijgzaam.
In Spijkenisse, voorstad van Rotterdam, is bevolkingskrimp geen punt, maar veroudering van schoolgebouwen wel. Die panden staan nogal eens dichtbij elkaar, en mede daardoor praten de besturen van protestants-christelijk en openbaar primair onderwijs al sinds 2017 over samenwerking, en wellicht een fusie. Maar op de valreep haakte de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad van het openbaar onderwijs af. Reden: de openbare identiteit dreigde in gevaar te komen.
Het openbare schoolbestuur Prokind koos niet voor een geschilprocedure, maar legde zich voorlopig neer bij die afwijzing. Opnieuw worden er gesprekken gevoerd. Hoe dat loopt? Daar wil de gmr van Prokind niet over praten met InfoMR: “Er wordt op dit moment gewerkt aan de uitwerking van vervolgstappen, waardoor wij als gmr nog niet naar buiten kunnen treden.”
Beslismomenten
De gmr van de afgewezen fusiepartner, de VCPO Spijkenisse, is vooral teleurgesteld dat een lange periode van voorbereiding zonder resultaat is gebleven. Voorzitter Jenny Langeveld: “We hebben de hele reis contact gehad, waaronder een tweedaagse met directie en gmr-geledingen om mee te bouwen aan het proces. Het verschil in cultuur en werkwijze tussen de gmr’s hebben we uitgesproken. Er zijn zorgvuldige rapportages gemaakt, met meerdere beslismomenten: kunnen we verder, is dit wat we met elkaar bedoelen? En elke keer was het antwoord: ja we kunnen door.”
Identiteit van het openbaar onderwijs bleef toch een kiezeltje in de schoen, ook na het omarmen van het zogeheten ontmoetingsleren, een educatief concept rond levensbeschouwing, sociaal-emotionele vorming en burgerschap. De gmr van Prokind lijkt te vrezen dat hiermee religieus geïnspireerd onderwijs zijn weg vindt naar alle groepen, ook als ouders juist hebben gekozen voor levensbeschouwelijk neutraal onderwijs.
Tweede steen des aanstoots: zodra de scholen onder één bestuur vallen, kunnen ‘openbare’ leerkrachten worden overgeplaatst naar ‘christelijke’ locaties. Dat is voor niemand goed, schrijft de gmr Prokind: “Als personeelsleden, die met hart en ziel voor het openbaar onderwijs willen werken, verplicht kunnen worden om op een school te werken die niet aansluit bij waarom ze in het onderwijs zijn gaan werken, is dat ongewenst en doet dat afbreuk aan de identiteit van de scholen.”
De gmr VCPO ziet het anders. Voorzitter Langeveld: “Het openbaar onderwijs heeft ook de opdracht dat kinderen kennis moeten nemen van geloven en er les in kunnen krijgen. Ontmoetingsleren is daar heel geschikt voor. Het ging om een kader, iedere school zou net als nu een eigen accent kunnen leggen. Ik zag dat met vertrouwen tegemoet. Dan kun je blijven zeggen dat de kaders niet helder zijn. Maar een bestuurlijke fusie is geen schoolfusie. Het bestuur stelt kaders, de school vult ze in. Men vond de kaders niet specifiek genoeg. Dat is een spanningsveld.”
En die overplaatsingen bij boventalligheid? Nu niet bepaald aan de orde gezien het lerarentekort, vindt ze. “Er wordt altijd gezocht tot er een oplossing naar ieders tevredenheid is gevonden. Wij vertrouwen erop dat daar geen gekke dingen gebeuren en we blijven het als gmr monitoren.”
Polarisatie
Het bij het begin van de samenwerkingsgesprekken gesignaleerde cultuurverschil lijkt daarmee nog steeds een struikelblok, maar Langeveld van VCPO houdt hoop. “Ik heb op dit moment geen contact met de andere gmr, want die moet er eerst uit komen met hun bestuurder. Voor de gmr VCPO blijft gelden dat je samen sterker kunt staan bij huisvesting en als partner van de gemeente. Er staan hier nogal wat scholen van veertig jaar oud uit de tijd als groeikern. Samen kun je andere keuzes maken in huisvesting en het lerarentekort, wat we nu al doen in de vervangingspool. We zijn niet meteen met alles gestopt, want samenwerking met iemand die bezig is met dezelfde vraagstukken geeft energie.”
Het afwijzen van de fusie door Prokind kwam voor haar als een schok: “Voor ons draait het niet om wetsartikel X lid Y, wij zagen goede mogelijkheden om er met begeleiding uit te komen. We rekenden op extra gesprekken voor meer verduidelijking, dit nee was een schok en veroorzaakte verdriet. Ik snap het eigenlijk nog niet helemaal.”
Schoolniveau
Spijkenisse is beslist niet het toneel van een vechtscheiding; zo houden de openbare en christelijke school voor speciaal onderwijs hun gezamenlijke directeur. “Scholen proberen nog steeds elkaar te vinden, we werken samen voor de kinderen aan goed onderwijs in de wijken.” In een enkel geval kan dat alsnog leiden tot een fusie, maar dan op schoolniveau waarbij meestal de grootste de kleinere als het ware overneemt. Langeveld: “Bij zulke fusies is de mr van de school gesprekspartner. Dat kan ook, maar ons doel was het zorgvuldig vooraf te regelen. Nu gebeuren er dingen onder druk van urgentie.
Met samen vierduizend leerlingen in een stad van meer dan 70.000 inwoners hebben de twee schoolbesturen niet direct reden om zich zorgen te maken. Prokind heeft zeven scholen, VCPO acht. Tot hoe ver schaalvergroting kan gaan is te zien in het katholieke primair onderwijs in hetzelfde gebied: de zes RK-scholen in Spijkenisse zijn al jaren onderdeel van de stichting Rotterdamse Vereniging voor Katholiek Onderwijs, een organisatie met 67 scholen in de Maasstad en wijde omgeving.
