Een boekje open over Avicenna

Tekst Miro Lucassen - 5 maart 2020 - 7 Minuten om te lezen

Directeur-bestuurder Wim Littooij van het Avicenna College in Rotterdam werkt eigenlijk in blessuretijd. Eind 2017 werd hij aangesteld als tijdelijk directeur van de school waar hij sinds 2013 bestuurder was. De combinatie van functies zou een half jaar duren, in afwachting van de werving van een nieuwe directeur. Twee jaar later is de verwachting dat de nieuwe directeur in april aantreedt, als de sollicitatie tijdig wordt afgerond. Dat kan lastig worden, want bij de werving is de stem van de medezeggenschapsraad het zoveelste probleem.
“Ik hoor hier en daar al wie het gaat worden. Wij hebben een mr-lid voor de bestuurs- en adviescommissie voorgedragen, maar Wim wil alleen samenwerken met een ander mr-lid. Die mag van ons best ook in de commissie, maar dan als personeelslid”, zegt mr-voorzitter Judith Kraak. Ze ziet de opstelling van bestuurder Littooij als de zoveelste poging om de medezeggenschap buitenspel te zetten. “Hij verbiedt personeelsleden om mr-werk te doen. Hij komt niet naar de overlegvergadering en hij reageert niet op vragen om informatie. Hij zegt keer op keer dat de medezeggenschapsraad bezig is de school kapot te maken. En als ik hem vraag om als volwassenen met elkaar om te gaan, dan is zijn antwoord: hoe durf je mij zo’n mail te sturen?”

Spanningen

Zeven jaar geleden kwam de bestuurder de school binnen als redder van het islamitisch onderwijs, dat danig in de problemen zat na fraude, diefstal door leerlingen van examenopgaven, ondermaatse kwaliteit en een faillissement. Via de Vereniging voor Christelijk Onderwijs, waar de in 1947 geboren Littooij voorzitter was van de raad van bestuur, werden de overgebleven leerlingen opgevangen. Korte tijd later kwam de islamitische vo-school terecht bij een nieuw stichtingsbestuur, eveneens onder voorzitterschap van Littooij. Directeur Richard Troost wist het imago van het nieuwe Avicenna College vanaf 2014 op te vijzelen, maar na zijn vertrek in 2017 ontstonden er verse spanningen. De mr wilde meepraten, de directeur-bestuurder reageerde alsof hij dat vooral hinderlijk vond.
De verhouding tussen de directeur en de mr werd er niet beter op toen Littooij in 2018 probeerde de medezeggenschapsraad te ontbinden, met als argument dat de werkelijkheid niet overeenstemde met de reglementen. Zonder medewerking van de zittende mr-leden organiseerde de directeur nieuwe verkiezingen, wat hem op een uitbrander van de geschillencommissie kwam te staan. Al was het een hele stap voor de mr om zo’n geschilprocedure aan te spannen, zegt Kraak. “Hij probeert misbruik te maken van het gebrek aan kennis in de islamitische gemeenschap. Moslims hebben zo geleerd nooit instanties ergens bij te betrekken dat ze niet weten welke mogelijkheden er zijn.”
Had de bestuurder gedacht dat de schoolbevolking zich wel neer zou leggen bij besluiten van hogerhand? Dat was buiten mr-voorzitter Kraak gerekend, een moslima met een gereformeerde achtergrond die zich ook in het jodendom heeft verdiept. Hoezeer respect voor het gezag ook onderdeel is van het geloof, dat gezag moet dan wel het goede voorbeeld geven. Kraak: “Ik ben ooit naar Rotterdam verhuisd om mijn zoon op de enige islamitische middelbare school van het land te kunnen doen. Over het onderwijs maak ik me niet veel zorgen. De normen zijn overal gelijk en als ze niet leren rekenen en schrijven gaat een school snel dicht. Het belangrijkste in ons onderwijs is islamitisch gedrag als voorbeeld voor de leerlingen. Maar op dit moment draait alles om Wim in plaats van om het islamitisch karakter van de school. Ik wil hem het liefst aanklagen wegens machtsmisbruik.”

Legitimiteit

De verschillen van inzicht zorgden ook voor onrust binnen de mr. Naar de geschillencommissie stappen is voor vrijwel elke mr een hele stap, bij Avicenna gebeurde het de afgelopen twee jaar maar liefst vijf keer. In een van de zaken werd ook nog beroep ingesteld bij de Ondernemingskamer, wat de mr trouwens verloor. Die procedures zijn er niet omdat de meerderheid zo graag naar de rechter gaat, maar omdat de overlegpartner geen andere keus overlaat. “In de zaken waar we gelijk hebben gekregen, doet Wim vrijwel niets met de uitspraken en wij kunnen het niet afdwingen.”
Sinds de laatste verkiezingen in april 2019, na de corrigerende tik van de geschillencommissie, zou de legitimiteit van de mr niet ter discussie mogen staan. De commissie gaf de directe aanwijzing dat de bestuurder het mr-werk niet mag belemmeren. Verder werd bij die uitspraak duidelijk dat de mr recht heeft op geld om externe expertise in te schakelen, zoals de ondersteuning van het AOb servicepakket; de bestuurder had gedreigd die kosten in te houden op de salarissen van de mr-leden.
Het heeft niet geholpen. Nog voelen personeelsleden in de mr de druk van de bestuurder, zegt voorzitter Kraak. En dat heeft vervelende gevolgen: “Een mr-lid brengt alles wat wij intern bespreken over aan Wim. Die zegt daar dan weer dingen over tegen het personeel. Leerlingen worden onder druk gezet om eruit te gaan. Eén heeft dat gedaan, van de andere twee zijn de ouders van plan de directeur te zeggen dat hij hun kinderen met rust moet laten. Dat personeelslid heeft ook een enquête georganiseerd waarbij mensen onder druk werden om te tekenen dat ze niet achter de mr zouden staan. Het is prima dat er verschillen van inzicht zijn, maar als we een besluit hebben genomen, moet je je daarbij neerleggen. Als je dan acties onderneemt om je eigen mensen onderuit te halen en de mr van binnenuit uit te hollen, heb je de functie van de mr verkeerd begrepen.”
Ook de mr heeft het hogerop gezocht door zowel de raad van toezicht als de wethouder van Onderwijs en de inspectie te wijzen op de medezeggenschapscultuur bij Avicenna. “Als wij aan de bel trekken bij de raad van toezicht, krijgen we te horen dat we geduld moeten hebben. Wim gaat er verder niet op in, maar hij zegt wel dat onze acties ervoor hebben gezorgd dat Avicenna geen tweede locatie krijgt in Rotterdam-West. Tegen de wethouder heeft hij gezegd dat alle meningsverschillen te maken zouden hebben met problemen tussen de mr en het personeel.”

Berisping

Hoe lang blijven mr en bestuurder nog tegenover elkaar staan? De verhoudingen zijn zodanig verstoord dat mr-voorzitter Kraak zich niet meer op de school durft te vertonen. De mr blijft intussen hopen op een doorbraak in het najaar, de einddatum van de overeenkomst tussen de stichting en Littooij over zijn bestuursfunctie. Als de raad van toezicht dan een ander aanstelt, kunnen de verhoudingen wellicht verbeteren. Kraak: “Vorig jaar heeft de raad van toezicht de overeenkomst verlengd zonder ons advies te vragen. Dit keer kunnen we er wel iets van zeggen en ik denk niet dat we positief zullen adviseren.”
Hoe de achterban van de mr erover denkt, is moeilijk te zeggen. Kraak ziet steun in de verkiezingsuitslag van april en begrijpt dat niet iedereen op de barricaden klimt: “Jonge leerkrachten willen niet solliciteren met een berisping op hun cv, dus die kiezen eieren voor hun geld. Veel ouders zijn het met mij eens, ze beamen wat ik benoem. De mr-leden krijgen individueel en in de wandelgangen alle steun van hun collega’s, maar een aantal tegenstanders is verbaal zeer agressief. Veel mensen op de school zijn bang voor negatieve publiciteit. Tegen hen zeg ik: laat je niet sturen door angst, vrees alleen Allah. Doe wat je hart goed acht. Ik vind dat ik dit moet doen, want als ik niets doe, ben ik medeplichtig. Als ik wegloop, geef ik Wim de vrije hand.”

Geen commentaar

InfoMR heeft de bestuurder van het Avicenna College gevraagd om een toelichting op zijn omgang met medezeggenschap, maar Littooij wilde niet aan de telefoon komen en reageerde evenmin op e-mail. Hij lijkt er nog niet klaar voor om afscheid te nemen van het islamitisch onderwijs. Littooij heeft in december een nieuwe organisatie ingeschreven in het handelsregister, de Stichting voor Islamitisch Voortgezet Onderwijs Randstad. Statutaire zetel: Amsterdam, waar de andere islamitische vo-school van Nederland staat, het Cornelius Haga Lyceum.