Bewaak de pauze, bestrijd de werkdruk
Pauzes voor personeel staan nog meer onder druk nu de cao primair onderwijs niet meer voorschrijft dat die rond het middaguur moet vallen. In de strijd tegen te hoge werkdruk kan de personeelsgeleding in de mr een ander instrument inzetten om het risico op verzuim en burn-out te verminderen: de Arbeidstijdenwet.
Op diverse scholen proberen werkgevers te beknibbelen op de pauzes van leraren, zo blijkt uit telefoontjes die bij de AOb binnenkomen. Ook teams die met een continurooster werken, zijn nogal eens geneigd om onderbrekingen van de werktijd te minimaliseren. Pauze hoeft niet meer tussen 10 en 14 uur te vallen en kan dus later, is dan de opvatting, vanaf het moment dat de leerlingen naar huis zijn.
“Maar dat pauzes niet meer expliciet in de cao staan, betekent niet dat je ze kunt schrappen”, zegt AOb-sectorbestuurder Anton Bodegraven. “Want die pauzes moeten vastgelegd worden in het werkverdelingsplan, dat vóór de zomervakantie op elke basisschool moet zijn opgesteld.” In zo’n plan verdeelt een schoolteam zelf het werk en de randvoorwaarden ervan. Zoals de tijden waarop werknemers aanwezig zijn, en de pauzes. De voorwaarden waaraan pauzes moeten voldoen – ook in het werkverdelingsplan – zijn weer vastgelegd in de Arbeidstijdenwet. “Volgens die wet heeft iedereen die op een dag langer dan 5,5 uur werkt, recht op een half uur – of twee keer één kwartier – pauze”, zegt Bodegraven. “En een pauze mag niet aan het begin of einde van de dag vallen: een pauze is bedoeld als onderbreking van de werktijd.”
Wandelen
Dat laatste betekent dat in de klas lunchen, met de leerlingen erbij, wettelijk niet geldt als een pauze. Bodegraven: “Als werknemer mag je de pauze op je eigen manier invullen. Je moet ook een half uurtje buiten kunnen gaan wandelen, als je wilt. Een vuistregel is dus: als je niet kunt gaan wandelen, bijvoorbeeld omdat je tijdens je eigen lunch ook toezicht moet houden op je lunchende leerlingen, heb je dus geen pauze.”
Zowel werkgevers als teams willen hier nogal eens de hand mee lichten, zegt Marcel Koning, adviseur medezeggenschap van de AOb. “Afspraken over arbeids- en rusttijden vallen onder het instemmingsrecht van de personeelsgeleding in de medezeggenschapsraad. Die moet verder kijken dan de vraag of het team het ermee eens is. Twee keer een kwartier pauze houden kan alleen met instemming van de personeelsgeleding. Het gaat bij het recht op pauze ook op duurzame inzetbaarheid van de mensen. Houd dus als pmr in de gaten of de afspraken passen bij de Arbeidstijdenwet.”
Continurooster
Vooral op scholen met een continurooster vergt het soms creativiteit om iedereen zijn of haar pauze te laten opnemen, weet Bodegraven. “Maar het kàn wel, en het gebeurt ook. Bijvoorbeeld doordat collega’s om de beurt werk van elkaar overnemen, of door de inzet van hulpouders of van medewerkers van de BSO. Onmogelijk is het zeker niet. Dus: verzin met het team en de directie een goed systeem, en leg dat vast in het werkverdelingsplan.”
